13 december 2024
– Geschreven door Sonja –
Wist je dat schatten een belangrijk onderdeel is van rekenen op de basisschool? Goed kunnen schatten helpt kinderen om snel en praktisch met aantallen en hoeveelheden om te gaan. In dit blog lees je alles over schatten op de basisschool, hoe het brein schatten gebruikt en hoe je je kind thuis kunt helpen om een echte schat-expert te worden!
Waarom is schatten handig?
Elke dag, de hele dag door, krijgen we te maken met aantallen:
- Het aantal uren dat je kind op school doorbrengt;
- de hoeveelheid borden en bestek op tafel;
- aantallen tijdens het boodschappen doen;
- hoeveelheden die gebruikt worden tijdens het koken;
- enzovoort!
Hoe handig is het dat we dan niet steeds allerlei berekeningen en sommen hoeven te maken, maar goed kunnen inschatten wat er nodig is? Dit bespaart tijd Γ©n helpt bij rekenen. Daarom wordt er veel aandacht aan het schatten op de basisschool besteed.
Ons schattingssysteem
We worden allemaal geboren met een βschattingssysteemβ dat grove schattingen kan maken van aantallen: het Approximate Number System, afgekort als ANS. Het is een eenvoudig systeem waar geen taal voor nodig is. Babyβs en zelfs dieren zijn in staat om aantallen te kunnen onderscheiden. Denk maar aan een hond die de meest gevulde etensbak kiest, of een leeuw die snel in kan schatten waar hij het meeste voedsel kan vinden. Voor dieren is schatten zelfs van levensbelang.
Nu kunnen jonge kinderen ook feilloos de meeste snoepjes kiezen. Dit is natuurlijk minder van levensbelang dan de situaties bij dieren. Toch is het gevoel voor hoeveelheden nog steeds erg belangrijk.
Uit onderzoeken blijkt dat sommige mensen een sterker schattingssysteem (ANS) hebben dan anderen. Op wetenschappelijk gebied is ontdekt dat het ANS als voorspeller kan werken, omdat het aan de basis staat van het rekenen. Een zwakker ANS systeem blijkt een voorspeller van problemen tijdens de volgende stappen in het rekenen. (Halberda et al,. 2008)
Bij 64 basisschoolkinderen werden jaarlijks reken- en intelligentietesten afgenomen. Toen de kinderen 14 waren, volgde een schattingsonderzoek met een stippentest: ze kregen kort blauwe en gele stippen te zien en moesten schatten welke kleur er meer had. Te kort om echt te tellen, maar lang genoeg om te schatten. Het aantal goede antwoorden bleek een goede maat voor hun schattingsvermogen. Hoe nauwkeuriger de kinderen schatten, hoe beter hun rekenprestaties.
Oefenen met aantallen vergelijken is dus belangrijk voor het leren rekenen. Dit kun je al op jonge leeftijd trainen. Zelfs nog vΓ³Γ³r kinderen naar school gaan. Goed schatten is meer dan zomaar raden; er is ervaring en kennis voor nodig. Denk bijvoorbeeld aan de kaasboer die precies een pond kaas kan afsnijden of een slager die een kilo gehakt kan pakken.
thuis oefenen met schatten
Schatten op de basisschool wordt versterkt door thuis te oefenen. Hier zijn een paar leuke ideeΓ«n:
1. Schatten met kleine voorwerpen (snoepjes, knikkers, kastanjes)
- Wat is zwaarder?
Laat je kind voorwerpen in elke hand houden en raden wat zwaarder is. Dit kun je met verschillende voorwerpen doen. Begin simpel (bijvoorbeeld een sinaasappel en een mandarijn) en breid het langzaam uit (bijvoorbeeld een kastanje en een druif).
- Waar zijn er meer van?
Doe verschillende aantallen voorwerpen (bijvoorbeeld kastanjes of partjes mandarijn) in bakjes en vraag je kind welk bakje meer voorwerpen heeft.
- Welke groep heeft de meeste voorwerpen?
Leg groepjes met een zelfde voorwerp neer en laat je kind raden welke groep meer voorwerpen / het grootste aantal heeft.
2. Schatten met je lichaam
- Inhoudsmaten schatten
Laat je kind voelen hoe zwaar een kilogram voelt, door hem bijvoorbeeld een pak suiker te laten tillen. Laat je kind dan schatten hoe zwaar een pot pindakaas of zakje nootjes is.
Vervolgens kun je je kind laten voelen wat zwaarder is. De laatste stap is het bekijken van de werkelijke inhoud. Waar zit meer in?
Leuke nadenkers, voor een kind dat oefent met schatten, zijn deze vragen:
- Over welk voorwerp denk je heen te kunnen stappen?
- Hoeveel stappen heb je nodig om de kamer rond te lopen?
- Hoeveel voorwerpen (bijvoorbeeld mandarijnen) denk je vast te kunnen houden?
- Over welk voorwerp denk je heen te kunnen springen?
- Zou je deze schoenen passen?
- Denk je dat je van deze afstand een bal kan vangen?
3. Schatten tijdens het boodschappen doen
- Laat je kind schatten wat de boodschappen ongeveer kosten. (Doe dit alleen als je een paar boodschappen haalt en herinner je kind aan het afronden van de bedragen.)
- Laat je kind schatten hoe zwaar het fruit is wat je koopt. Weeg daarna exact op de weegschaal. Komt het overeen? (Afhankelijk van de leeftijd kun je vragen of het meer of minder dan een kilogram is of vragen naar het geschatte gewicht in gram.)
Pssstβ¦ Ben je benieuwd naar wat je precies aan je kind kunt vragen bij het onderdeel wegen? Lees dan het blog βWegen met kinderen uit groep 4β, βWegen met kinderen uit groep 5β of βWegen met kinderen uit groep 6β.
Schatten op school
Op school leren kinderen ook schattend rekenen. Dit helpt om snel iets uit te rekenen zonder een precies antwoord nodig te hebben.
Wat leert een kind op school op het gebied van schattend tellen en rekenen? Ik heb het voor je op een rijtje gezet!
GROEP 1 EN 2
- Ik kan grotere hoeveelheden schatten door te kijken of het er meer of minder dan 10 zijn.
Dit doel gaat vooraf aan precies tellen (via orde-van-grootte-vergelijkingen: ‘zijn het er meer of minder dan 10?).
GROEP 3 EN 4
- Ik kan tellen (via sprongen) op basis van geschatte aantallen.
Bijvoorbeeld: Hoeveel boterhammen eet je per week? Je houdt hierbij een vast aantal per dag aan. - Ik kan een schatting op basis van nieuwe informatie bijstellen tijdens het uitvoeren van precieze tellingen.
Bijvoorbeeld: Een stapel blokjes tellen op basis van een klein stapeltje dat al geteld is.
- Ik kan een aantal op basis van referentie-aantallen schatten.
Bijvoorbeeld: Het is meer dan 50 maar minder dan 100.
- Ik kan rekenen via ronde getallen bij verschillende bewerkingen.
Bijvoorbeeld: 9 + 8 is bijna 18, want 9 is bijna 10;
67 – 28 is ongeveer 67 β 30, want 28 is bijna 30;
7 x 49 is iets minder dan 7 x 50 en is dus iets minder dan 350
GROEP 5 EN 6
- Ik kan tellen op basis van een andere maat.
Bijvoorbeeld: Het aantal mensen schatten op een plein door te tellen hoeveel mensen er op een vierkante meter (m2) passen en door de gehele oppervlakte van het plein te berekenen. - Ik kan rekenen met ronde getallen.
Bijvoorbeeld: Het omzetten van sommen naar ronde getallen, zodat je ongeveer het antwoord kunt berekenen: 27 x 38 = 30 x 40 = ongeveer 1200
- Ik kan onbekende lengtes en inhouden en oppervlaktes op basis van de omgeving berekenen.
Bijvoorbeeld: Het berekenen van de lengte en breedte van een klaslokaal.
Leuke tips voor in de klas bij het schatten
Het is heel waardevol om in de klas met kinderen te oefenen met schatten. Ze vinden het vaak ontzettend boeiend, waardoor ze ook meer betrokken zijn. Bovendien leren ze er enorm veel van!
Hieronder vind je een aantal leuke tips om samen met de kinderen in de klas uit te proberen. (Natuurlijk kun je deze activiteiten ook gezellig thuis met je kind doen!)
- Zet een glazen pot met snoepjes in de klas en laat de kinderen schatten hoeveel erin zitten.
- Meet de klas op.
Hoeveel stappen is de klas lang?
Hoeveel keer past de meetlat van 1 meter in de lengte in het klaslokaal? - Doe βproefjesβ in de klas.
Past dit pak melk in een glas? Hoeveel glazen heb je nodig?
- Lees leuke (prenten)boeken voor, waarin het schattend rekenen voorkomt.
Hoe groot is een olifant? Van Rossana Bossu.
Hoe verstop je een giraf? Van Michelle Robinson.
Welke oefeningen en leesboeken gebruik jij om het schattend rekenen te oefenen?
Referentie bij dit blog: Halberda, J., Mazzocco, M. & Feigenson, L. (2008). Individual differences in non-verbal number acuity correlate with maths achievement. Nature, 455, 665-668.
Dit blog is geschreven door Sonja Meyboom. Sonja is afgestudeerd juf, kinderpsycholoog en Brain Balance coach. Ze woont met haar man, haar zoon Sven (2016) en dochter Emma (2018) in een klein dorpje in de polder.
In haar blogs schrijft ze over hoe rekenen in het dagelijks leven met haar kinderen terugkomt. Ze koppelt hiermee de onderwijsdidactiek aan de thuissituatie. Hoe kun je als ouder thuis educatief aan de slag?
Je kunt Sonja op Instagram volgen via @mamajuffieson.
Anne Schouten
Oprichter en mede-eigenaar van Les van Anne, afgestudeerd als leerkracht basisonderwijs, Intern Begeleider en Remedial Teacher.
“Wat een verschil maakt het, als een kind op zijn/haar eigen tempo leert rekenen. Eerst terug naar wat een kind al wΓ©l weet en van daaruit stappen maken. Zo blijft het leren leuk. De goede resultaten volgen dan vanzelf. Dit gun ik elk kind.”
hulp bij het rekenen
Niet alle kinderen gaat het rekenen gemakkelijk af. Misschien heb je op school te horen gekregen, dat jouw kind moeite heeft met dit onderdeel van het rekenen. Of misschien heb je het zelf opgemerkt of heeft jouw kind zelf aangegeven het niet allemaal te begrijpen. Dan is het tijd om ermee aan de slag te gaan! En dat doe je zo!
Iets nieuws leren begint met het volgen van een instructie. Door onze instructievideoβs krijgt jouw kind de kans om de rekeninstructie, die ook op zijn/haar basisschool is gegeven, nog eens (of meerdere keren) te volgen. Door onze bijbehorende werkbladen kan jouw kind vervolgens nog eens met de leerstof oefenen. Voor veel kinderen maakt dit alleen al een enorm verschil! En dat is niet alles!
Elk kind leert op zijn eigen tempo en heeft zijn eigen niveau. Dit kan per rekencategorie erg verschillen. Het kan best zijn, dat jouw kind heel goed kan klokkijken, maar dat het automatiseren van de tafels maar niet lukt. Of dat de tafels er allang in zitten, maar het kwartje met betrekking tot breuken nog niet gevallen is. Dit is de reden dat jullie op ons platform toegang tot alle leerjaren van de basisschool krijgen. Jouw kind krijgt hierdoor ook de kans om de rekeninstructies van een leerjaar terug of een leerjaar verder te volgen. Iets waar de meeste basisscholen niet (consistent) in kunnen voorzien. Je kind werkt dus Γ©cht op zijn eigen tempo en op krijgt op zijn eigen niveau instructie. Dat is uniek en dΓ© manier om zelfvertrouwen voor rekenen op te bouwen en de scores te verhogen.
Ga direct aan de slag en meld je hier aan!
ONZE REKENVIDEO’S EN WERKBLADEN
Op deze website vind je wel meer dan 300 rekenvideoβs en bijbehorende werkbladen. In de rekenlessen geef ik, Anne, de rekeninstructie, zoals die op de basisschool ook wordt gegeven. De rekenvideoβs kunnen gepauzeerd en telkens opnieuw bekeken worden. Zo weet je zeker, dat de rekenstof goed blijft hangen en het rekenniveau verbetert!
Benieuwd welke rekeninstructies je op deze website kunt vinden? Neem hier een kijkje bij de rekenvideo’s van het leerjaar van jouw kind.
Meld je hier aan voor de rekenvideoβs en kijk gelijk de eerste rekeninstructie! Veel rekenplezier!