12 januari 2022
– Geschreven door Anne –
Je vingers gebruiken bij het oplossen van een som; op de basisschool wordt het de kinderen zo niet aangeleerd. Toch gebruiken sommige kinderen hun vingers als ze een som moeten maken. Doet jouw kind aan vingertellen? In dit blog lees je hoe je daarmee om kunt gaan!
VINGERBEELDEN HERKENNEN
Een belangrijke mijlpaal voor een jong kind is het herkennen van vingerbeelden. Het is een leuke en speelse manier om hoeveelheden tot en met 12 te leren begrijpen en uit te beelden. Daarbij komt, dat het herkennen van vingerbeelden, een stevige basis vormt voor de rekenontwikkeling. Als jouw kind enthousiast zijn vingers laat zien om getallen uit te drukken, is dat een teken van groei!
Het aangeven van hoeveelheden t/m 12 met je vingers en het herkennen van de vingerbeelden zijn leerdoelen voor kinderen in groep 2 van de basisschool. Het zou prachtig zijn als je merkt dat jouw kind deze stap zet rond de leeftijd van ongeveer 5 jaar.
Negen vingers opsteken en meteen weten dat het er negen zijn; een belangrijke vaardigheid! Het herkennen van vingerbeelden ondersteunt namelijk het ontwikkelen van een intuïtief getalbegrip. Door spelenderwijs te oefenen met vingerbeelden, leert jouw kind getallen ‘zien’ en ‘voelen’, wat de overgang naar het hoofdrekenen soepeler maakt.
HET VERSCHIL TUSSEN VINGERBEELDEN EN VINGERTELLEN
Voordat er verwarring ontstaat, wijd ik hier even een kopje aan. Een vingerbeeld is bijvoorbeeld het in de lucht opsteken van drie vingers en meteen weten dat het drie vingers zijn. Vingertellen is het oplossen van een som op je vingers.
De eerste sommen in groep 3 zijn sommen onder tien. Sommige kinderen gaan op dit moment van ‘vingerbeelden laten zien’ over op ‘vingertellen’. Vingertellen is het oplossen van een plussom of minsom op je vingers. Bij de som 3 + 2 begin je met 3 vingers omhoog en daarna steek je nog eens 2 vingers omhoog. Door de opgestoken vingers zie je dat het antwoord op deze plussom 5 is.
All clear? 🙂
VINGERTELLEN IN GROEP 3
Soms is vingertellen een teken dat een kind nog bezig is met het ontwikkelen van een getallenbeeld. Dat is normaal in deze leerfase. Toch zal de meester of juf het vingertellen niet aanmoedigen. Sterker nog, hij zal proberen te voorkomen dat een kind hiermee begint. Helaas lukt dat niet altijd.
Sommige kinderen gaan hun vingers toch gebruiken. In groep 3 kan dat zijn bij het maken van kleine optelsommen (zoals 3 + 4) en kleine aftreksommen (zoals 8 – 6). Later in groep 3, als de sommen boven de 10 uitkomen kan het kind zijn vingers ook gebruiken bij het uitrekenen.
VINGERTELLEN IN GROEP 4
Ook in groep 4 kan het kind zijn vingers bij het maken van grotere optelsommen (zoals 45 + 3) en grotere aftreksommen (zoals 78 – 4) gebruiken. In dit geval gebruikt het kind zijn vingers om de eenheden aan te geven. Want tientallen met 2 handen laten zien, wordt lastig… 😉 Hij moet dan natuurlijk goed onthouden welk tiental er in de som staat. Het wordt er zo niet makkelijker op.
WAAROM VINGERTELLEN HET LIEFST VOORKOMEN WORDT
Je ziet het al. Zodra de sommen over de 10 gaan of het antwoord boven de 10 uitkomt, heb je tekort vingers. Een kind kan hierdoor de kluts kwijtraken bij het uitrekenen van grotere sommen. Dit willen we natuurlijk voorkomen.
Wat nóg belangrijker is om te voorkomen (als je het mij vraagt), is het kwijtraken van het plezier in rekenen. Is het leuk om bij elke som je vingers te gebruiken om op het antwoord te komen? Echt niet! Het kan zelfs zo zijn dat een kind het vertrouwen en plezier in het rekenen verliest als ze te afhankelijk worden van deze manier. Dat moet voorkomen worden! We willen er toch allemaal voor zorgen, dat een kind met plezier en zelfvertrouwen blijft rekenen?
Vingertellen kan erop wijzen dat een kind nog niet volledig klaar is voor bepaalde rekensommen. Maar geen zorgen, dit is geen teken aan de wand. Het biedt juist een mooie kans om te oefenen en de overgang naar mentaal rekenen te begeleiden. Met een beetje geduld en veel oefening (vooral met het automatiseren van splitsen onder 10), zullen de vingers langzaamaan niet meer nodig zijn.
WAAROM VINGERTELLEN?
Waarom begint een kind met vingertellen? Dat heeft met twee dingen te maken.
Allereerst: het gebrek in het aanbod van rekenmaterialen. Als een kind geen fiches of kralenketting bij de hand heeft, gaat het op zoek naar ander ‘materiaal’. En welk ‘materiaal’ heb je altijd bij de HAND? (Dit vind ik humor.) Je vingers!
Dan is er nog iets belangrijkers, waardoor een kind begint met het uitrekenen van sommen op zijn vingers. Het kind is nog niet toe aan rekenen. Hij is nog niet toe aan het maken van plus- en minsommen.
Als je een kind hebt, dat sommen op zijn vingers uitrekent, schrik je hier misschien een beetje van. Dat is helemaal niet nodig. Het is alleen een teken dat er wat extra oefening nodig is.
In de blog ‘Rekenen: wanneer is een kind eraan toe?’ lees je wat een kind hoort te kunnen, voordat hij begint met rekenen en dus met het maken van plus-, min- en aanvulsommen. Door met de leerdoelen uit deze blog aan de slag te gaan, kun je ervoor zorgen dat hij niet met vingertellen begint.
HOE VOORKOM JE VINGERTELLEN?
Even een korte samenvatting. Je voorkomt vingertellen door…
… gebruik te maken van rekenmaterialen. Fiches, een kralenketting en uiteindelijk ook het rekenrek zorgen ervoor dat een kind gericht is op het materiaal en niet op zijn vingers.
…spellen te spelen, waarbij kinderen ongemerkt met getallen oefenen, zonder hun vingers te gebruiken. (Denk aan Bingo, waarbij je de getallen op de kaart kunt aanpassen aan het niveau van het kind.)
… een kind te laten rekenen als hij eraan toe is.
REKENVIDEO VINGERBEELDEN
Op deze website vind je allerlei rekenlessen. Natuurlijk heb ik ook een les gefilmd over de vingerbeelden. Benieuwd naar deze les? Je vindt hem hier:
GROEP 3 LES 1 Vingerbeelden
joeeeetube!
Wist je dat ik mijn eigen YouTube-kanaal heb? Daar vind je een aantal van mijn rekenlessen! Klik hier voor de rekeninstructies op YouTube.
Op deze website vind je de rest van mijn video’s. Het zijn er inmiddels al meer dan 300! Ze volgen de landelijke leerlijn voor rekenen en sluiten op de rekenmethode, die de basisschool gebruikt, aan. Vind je dat je kind het plezier en zelfvertrouwen terugverdient? Meld je dan hier aan en begin gelijk met de eerste lessen!
Pssst… Bij iedere les hoort een werkblad. Je kind kan dus ook zelf aan de slag!